Schenking of gift en hoe leg je deze vast?

Bronvermelding: Dit artikel is ontleend aan ‘Met Recht Geregeld’, product van FBN Juristen.

Schenking of gift. Klopt het dat ik een schenking niet schriftelijk hoef vast te leggen? Waarom zou dat toch zinvol zijn? En wat is ‘inbreng’ van een schenking eigenlijk?

Onderscheid tussen een schenking en een gift

Een schenking is een cadeautje van de één aan de ander. Je ontvangt het gratis. Juridisch is het begrip ‘schenking’ wat meer uitgewerkt. Zo maakt de wet een onderscheid tussen een ‘schenking’ en een ‘gift’. Deze twee begrippen zijn niet hetzelfde. Hierna wordt uitgelegd wat precies het verschil tussen beide begrippen is.

Een schenking hoeft in beginsel niet schriftelijk (‘op papier’) te worden vastgelegd om geldig te zijn. Dit is om meerdere redenen echter wel verstandig. Zo is het bewijs in dat geval makkelijker. Ook kunnen er extra voorwaarden aan de schenking worden gesteld. Zo kan bijvoorbeeld worden vastgelegd dat de ontvanger de schenking ontvangt als voorschot op zijn/haar erfdeel, of dat de schenking niet in de huwelijksgemeenschap van de ontvanger valt.

Let wel op bij het doen van een schenking of een gift: het kan zijn dat de ontvanger over de verkrijging schenkbelasting moet betalen!

Het begrip ‘schenking’

Een schenking wordt juridisch omschreven als een overeenkomst zonder tegenprestatie, met de bedoeling dat de verkrijger rijker wordt en de schenker armer. Een simpel voorbeeld is dat een vader een bedrag van € 5.000 of een concrete zaak zoals een horloge aan zijn kind schenkt. Deze schenkingsovereenkomst verplicht de vader om een geldbedrag of het horloge aan zijn kind te geven en het kind hoeft, voor hetgeen hij of zij verkrijgt, niets te betalen aan de schenker.

Het begrip ‘gift’ is ruimer dan het begrip ‘schenking’. Een gift is namelijk iedere handeling waardoor de één rijker wordt ten koste van het vermogen van de ander. Dat hoeft dus niet, zoals bij de schenking, een overeenkomst te zijn. Bovendien kan bij een gift worden afgesproken dat een ontvanger wel een tegenprestatie moet betalen. Een gift kan bijvoorbeeld optreden bij de verkoop van een auto voor een te lage prijs. Als een auto met een waarde van € 10.000 wordt verkocht voor € 5.000, dan is hierbij sprake van een gift van € 5.000.

Een schenking hoeft (doorgaans) niet ‘op papier’ voor de geldigheid, maar let op bewijskwestie!

Dat een schenking een overeenkomst is, betekent niet dat een schenking op papier moet worden gezet. Een overeenkomst is namelijk in principe ‘vormvrij’ en kan dus ook mondeling worden aangegaan. Om te bewijzen dat ook echt een schenking heeft plaatsgevonden en voor welk bedrag, is het natuurlijk wel verstandiger om dit schriftelijk vast te leggen.

Voor bepaalde schenkingen stelt de wet wel nadere eisen aan de vorm. Dit betreft schenkingen die de bedoeling hebben pas bij het overlijden van de schenker te werken, de zogenoemde ‘schenking op papier’ (ook wel ‘schenking ter zake des doods’ genoemd). In dat geval moet de schenking door de schenker persoonlijk in een notariële akte worden vastgelegd. Is dat niet gebeurd en overlijdt de schenker, dan vervalt de schenking. In een eerder geplaatst artikel is aan deze bijzondere variant van de schenking uitgebreid aandacht besteed.

Een gift of schenking als voorschot op de erfenis: inbrengen in de nalatenschap?

Wanneer een gift of schenking (hierna beide ‘gift’ genoemd) wordt gedaan als een voorschot op de erfenis die de verkrijger in de toekomst van de schenker zal ontvangen, kan een verplichting aan de verkrijger worden opgelegd om te zijner tijd de gift ‘in te brengen’ in de nalatenschap van de schenker. Dit kan met name fijn zijn in de situatie dat een schenker zijn kinderen gelijk wil behandelen.

Voorbeeld

Piet heeft een belastingvrije schenking van € 100.000 gekregen van zijn moeder. Zijn zus Joke heeft geen schenking gekregen. Moeder kan dit gelijktrekken door in haar testament een extra bedrag aan Joke na te laten. Voor een gelijke behandeling van de kinderen kan moeder bij het doen van de schenking ook bepalen dat Piet bij haar overlijden de schenking moet ‘inbrengen’ in haar nalatenschap.

De verplichting om de gift in te brengen, moet door de schenker worden vastgelegd bij het doen van de gift of worden opgenomen in het testament. In een testament kan ook een (bij het doen van de gift) opgelegde verplichting tot inbreng weer worden opgeheven.

Overigens geldt een andere regeling voor giften die zijn gedaan vóór 1 januari 2003. Toen gold een andere wettelijke regeling, die bepaalde dat een gift altijd moest worden ingebracht, tenzij de schenker bijvoorbeeld in zijn testament had beslist dat die verplichting niet meer gold; het tegenovergestelde van wat nu voor giften geldt. Let dus goed op bij oude giften of de verplichting van inbreng geldt, of dat deze later is opgeheven!

Uitsluitingsclausule en bewind

Bij het doen van een schenking kan de schenker bepalen dat de schenking niet gaat behoren tot de huwelijksgemeenschap van de verkrijger en zijn/haar partner. Dit wordt ook wel de ‘uitsluitingsclausule’ genoemd.

Ook kan de schenker bepalen dat de schenking onder bewind wordt gesteld. Door het bewind wordt de schenking gedurende een bepaalde periode beheerd door de bewindvoerder en niet door de ontvanger van de schenking.

Schenkbelasting

Over een gift, gedaan door een schenker die in Nederland woont, is schenkbelasting verschuldigd als de waarde van de gift hoger is dan de jaarlijkse vrijstelling. Voor een gift van een ouder aan een kind geldt een hogere jaarlijkse vrijstelling, dan voor een gift aan bijvoorbeeld een goede vriend of aan een broer of zus. De jaarlijkse vrijstellingen worden elk jaar opnieuw door de Belastingdienst bepaald. Als de waarde van alle giften van dezelfde schenker in hetzelfde kalenderjaar bij elkaar opgeteld de vrijstelling van dat jaar overtreft, moet de verkrijger een aangifte schenkbelasting doen via de website van de Belastingdienst.

Het kan zijn dat u een schenking krijgt die u aan een eigen woning moet besteden. In dat geval kunt u, onder bepaalde voorwaarden, gebruik maken van een speciale, eenmalige schenkvrijstelling van meer dan € 100.000 voor de eigen woning. Ook dan moet u een aangifte schenkbelasting doen en moet u in de aangifte een beroep doen op die vrijstelling. In een later bericht zal deze eigenwoningschenking uitgebreid worden behandeld.

Vrijstellingen schenkbelasting voor 2021

Samenvatting en tip

Een schenking is altijd een gift, maar een gift is niet altijd een schenking. Een schenking is namelijk een overeenkomst zonder tegenprestatie (bijvoorbeeld een vader die € 5.000 aan zijn kind schenkt), terwijl een gift iedere handeling is – eventueel ook met tegenprestatie – waardoor de één rijker wordt ten koste van het vermogen van de ander (bijvoorbeeld een vader die een auto met een waarde van € 10.000 verkoopt voor € 5.000 aan zijn kind).

Een schenking kan ook mondeling worden afgesproken en hoeft niet per se schriftelijk te worden vastgelegd. Bewijstechnisch is een schriftelijke overeenkomst wel aan te raden. Voor een schenking die de bedoeling heeft om pas bij het overlijden van de schenker te werken, geldt wel het vereiste dat deze door de schenker persoonlijk in een notariële akte moet zijn opgenomen.

Bij elke schenking of gift kan worden bepaald dat deze moet worden ‘ingebracht in de nalatenschap’ van de schenker. Dit betekent dat de gift moet gelden als een voorschot op de erfenis en dat de verkrijger bij overlijden van de schenker dus minder uit de daadwerkelijke erfenis krijgt. Ook kan de schenker door het opnemen van een ‘uitsluitingsclausule’ bij de gift bepalen dat deze geen onderdeel wordt van de huwelijksgemeenschap waarin de verkrijger is getrouwd of (later eventueel nog) zal gaan trouwen. Een schenking kan bovendien onder bewind worden gesteld.

Een verkrijger die een gift ontvangt met een waarde hoger dan de jaarlijkse vrijstelling moet aangifte schenkbelasting doen. Als het gaat om een schenking voor een eigen woning, dan kan onder voorwaarden in de aangifte een beroep worden gedaan op een eenmalig verhoogde schenkvrijstelling.

Bel ons gerust als u vragen heeft

Graag begeleiden wij u bij het goed vastleggen van een schenking, zodat u later problemen met het bewijzen van de schenking of de voorwaarden waaronder die schenking is gedaan, zo veel mogelijk kunt vermijden. Voor een ‘schenking op papier’ verwijzen wij u door naar de notaris. Dat is een schenking die pas werkt bij uw overlijden. Wij kunnen u ook adviseren over de fiscale kanten van schenkingen en kunnen met u meedenken over een eventueel schenkingsplan. Desgewenst kunnen wij ook de aangifte schenkbelasting voor u verzorgen.